‍Medewerkers Koopmans Bouw volgen VR training

Bouwplaatsmedewerkers, uitvoerders en kantoormedewerkers hebben onlangs een Virtual Reality (VR) training van KPE Bouw & Infra gevolgd. “Het is de overtreffende trap van de gebruikelijke leervormen”, zegt Tom Mulder, Veiligheidscoördinator bij Koopmans Bouw. “Je hebt tekst, foto, video, maar VR is echt een toegevoegde waarde als het gaat om beleven en ervaren. Als bedrijf zijn we altijd in voor nieuwe leer-of ontwikkelvormen.”‍

Positieve reacties‍

Een veertigtal medewerkers van Koopmans Bouw hebben de module ‘Houding en Gedrag’ gevolgd. “Doordat in de VR omgeving onze groen-paarse bedrijfskleuren, de werkkleding en de logo’s verwerkt zijn, wordt het heel herkenbaar voor onze mensen”, legt Tom Mulder uit.“Behalve dat je in een veilige omgeving, onveilige situaties kunt oefenen, is het ook enorm leuk om zo te trainen. Het draagt echt bij aan het resultaat omdat het op deze manier beter ‘blijft hangen’. De reacties waren dan ook positief. De mannen die op de bouwplaats werken waren in het begin een beetje afwachtend. Echter nadat de eerste medewerker de VR-bril had opgezet en geoefend, wilde iedereen aan de slag. Met een glimlach werd de training afgesloten. We zijn zelfs uitgelopen qua tijd.”

Simulator‍

Voor Koopmans Bouw was dit niet de eerste kennismaking met virtual reality. “We hebben voor onze bouwplaatsmedewerkers wel eens een soortgelijke training in een kraansimulator gehad.De kraanmachinistencabine werd op wielen aangeleverd en op de grond geplaatst.Door met een VR-bril in de cabine plaats te nemen ontstond een simulator. Hierdoor konden ook de bouwplaatsmedewerkers een keer ervaren hoe weinig een kraanmachinist op grote hoogte ziet. Dat helpt natuurlijk bij de volgende keer als je op de grond moet samenwerken met een kraanmachinist. Het laat het belang van goede communicatie en naleven van de juiste veiligheidsregels letterlijk zien. Zo’n simulatie bespaart ook tijd, want je kunt maar met een beperkt aantal mensen in een kraan klimmen. Iets dat overigens niet iedere medewerker zal durven. Op deze manier kun je het wel trainen.”

Koopmans Bouw experts‍

Het idee om de medewerkers veiligheidstrainingen aan te bieden via VR heeft Koopmans Bouw al een jaar. Ze hebben zelfs een eigen VR-bril aangeschaft. “We bleven echter steken op didactisch gebied. Hoe ontwikkel je trainingen, wat zijn de onderwijskundige do’s en don’ts? Hiervoor hebben we KPE Bouw & Infra ingeschakeld. Zij zijn immers educatie experts en voor ons als bedrijf is het erg kostbaar om deze trainingen zelf te ontwikkelen. De volgende stap is dat de ‘Koopmans Bouw experts’ door KPE worden getraind om ontwikkelde trainingen te verzorgen. Het ‘train de trainer’ principe.  Zo willen we deze trainingen structureel inzetten binnen ons bedrijf. Ieder half jaar kunnen dan alle medewerkers een VR-module volgen.”

Wilt u meer weten over de VR trainingen van KPE Bouw & Infra? Neem dan contact op met Karmen von Berg, projectleider learning & development (06 25 29 98 41 of k.vonberg@kpe.nl).

‍Heijmans en KPE Lab ontwikkelen samen unieke VR-veiligheidstrainingen

Heijmans heeft samen met KPE Lab in de afgelopen jaren een zestal VR-veiligheidstrainingen ontwikkeld. “In eerste instantie voor eigen gebruik binnen Heijmans”, vertelt directeur KPE Lab, Anne Verhulst. “Het bedrijf vindt het echter een gezamenlijk belang om de veiligheid in de branche op een hoger niveau te tillen. Daarom worden de verschillende modules nu ook beschikbaar gesteld voor andere bouw- en infrabedrijven.”

Levensecht

Met virtual reality (VR) kun je een gevaarlijke situatie nabootsen in een veilige omgeving. “Wie met zo’n bijzondere bril aan de slag gaat, waant zich in een levens echte situatie op de bouwplaats”, legt Anne Verhulst uit. “Het mooie is ook dat de andere deelnemers op een scherm kunnen meekijken. Je leert dus ook nog een keer van elkaar. Maar het belangrijkste is dat je dit in een veilige omgeving kunt ervaren. Neem nu het veilig aanslaan van lasten bij hijswerk. In de VR-training moet je kiezen welke hijsband je neemt. Neem je de verkeerde beslissing dan ervaar je direct de consequenties ervan. Deelnemers schrikken dan echt. Dit kun je natuurlijk nooit oefenen in de werkelijke wereld.”‍

Unieke samenwerking

In november hebben Heijmans en KPE Lab een samenwerkingsovereenkomst getekend om de huidige VR-modules beschikbaar testellen voor de markt, maar ook om jaarlijks nieuwe trainingen te ontwikkelen. “Heijmans is een bedrijf met al een eeuw ervaring in de bouwwereld”, zegt Anne Verhulst. “Die inhoudelijke ervaring combineren we met de educatie expertise van KPE. We ontwikkelen samen, maar testen en valideren ook gezamenlijk. Hierdoor ontstaat een unieke samenwerking. We doen dit vanuit KPE Lab, dat is de kraamkamer van KPE Bouw & Infra en KPE Vastgoed waar nieuwe innovatieve initiatieven worden ontwikkeld.”‍

Impact

Door de modules ter beschikking te stellen aan andere bedrijven uit de branche sluit dit ook aan bij het gedachtengoed van de Safety Culture Ladder waarbij het uitdragen van de veiligheid naar de branche een belangrijk beoordelingsaspect is. Veiligheid mag ook nooit een wedstrijd zijn. Directievoorzitter van Heijmans, Marc De Vreede, benadrukte dit nog een keer tijdens de ondertekening van de samenwerking. “Met de focus op veiligheid hopen we gezamenlijk een aanzienlijke impact te maken en het aantal ongevallen te verminderen en bewust veilig gedrag op de bouwplaatsen te stimuleren.”

De VR-veiligheidstrainingen worden voor kleine groepjes verzorgd en kunnen ideaal worden ingezet tijdens toolboxmeetings. Na de VR-ervaringen volgt er ook nog een gesprek met de deelnemers over de leerervaring.

Wie interesse heeft in de VR-veiligheidstrainingen kan contact opnemen met Anne Verhulst via a.verhulst@kpe.nl of bellen met 085 016 04 78.
 

Op de foto v.l.n.r.: Koen Houtappels, Bert Weeda, Werner van Eck, Ron Koenen, Marc De Vreede, Anne Verhulst, Thomas Smits en Hans ten Brinke.

‘We zijn ontzettend trots op deze prijs, ondanks dat veiligheid geen wedstrijd is’

Koopmans Bouwgroep is op 7 november uitgeroepen tot Veiligste Bouwer van Nederland 2023. Het bedrijf met vestigingen in Enschede, Deventer en Almere nam het in de finale op tegen BAM Wonen in Bunnik en Martens en Van Oord in Oosterhout. Tijdens een feestelijke bijeenkomst bij tophockeyclub HC ’s Hertogenbosch maakte veiligheidspsycholoog en juryvoorzitter Juni Daalmans de winnaar bekend.  

Gouden neus‍

De award die bij deze prijshoort, is ontworpen door de Maastrichtse beeldend kunstenaar Mike Pepels. “De veiligheidsschoen fungeert als basis van dit kunstwerk”, legt directeur KPE Bouw & Infra, Robbert van Dinther uit. “Mike heeft deze prachtige en unieke veiligheidsschoenen voorzien van een gouden (stalen) neus. Het symboliseert dat de winnaar net een stap vooruitloopt op het gebied van veiligheid.”

Tom Mulder, Veiligheidscoördinator bij Koopmans Bouwgroep, nam de award in ontvangst. “We zijn ontzettend trots op deze prijs, ondanks dat veiligheid geen wedstrijd is. Dit is een prijs voor iedereen die bij en voor ons bedrijf werkt, want veiligheid is een teamsport. Deze award gaat dan ook een rondgang maken langs al onze locaties waar we actief zijn.”

Gemeenschappelijk belang

Met de verkiezing Veiligste Bouwer van Nederland hoopt de jury de verschillende manieren waarop veiligheid wordt bedreven te belichten. “Hierdoor krijg je meer inzicht in de aanpak van de collega bouw- en infrabedrijven”,zegt juryvoorzitter Juni Daalmans. “Het is niet alleen van belang om te leren van eigen successen en mislukkingen, maar ook om te profiteren van de ervaringen van anderen. Uiteindelijk draait het om persoonlijk welzijn, zelfsom mensenlevens. Dat is een gemeenschappelijk belang dat bedrijven met elkaar verbindt. Samen kunnen we leren en groeien om een veiligere en betere toekomst te creëren.”

De jury koos uiteindelijk voor Koopmans Bouwgroep als winnaar omdat zij het meest de medewerker centraal stellen. “De winnaar toont gevoel voor de essentie van het veiligheidsvak en de richting waarin zich dit beweegt. De medewerker lijkt te weten wat hij moet doen en vooral ook waarom. De dwang van buitenheeft hier plaatsgemaakt voor een interne overtuiging.”

Inspirerend voorbeeld

De Veiligste Bouwer van Nederland is een initiatief van Brain Based Safety in samenwerking met KPE Bouw & Infra. Bij de Veiligste Bouwer van Nederland staat het ‘veiligheidsklimaat’ binnen het bedrijf centraal en niet het aantal incidenten dat in het verleden heeft plaatsgevonden. De winnaar van de award deelt actief zijn kennis en ervaring in de branche, heeft een duidelijke meerjarige veiligheidsvisie op de toekomst en betrekt alle doelgroepen binnen en buiten de organisatie als het gaat om veiligheid. Deze complete veiligheidsaanpak wordt gedragen én uitgedragen door de top van de organisatie.

‍

Het gevalideerde gedachtegoed van Brain Based Safety

Alle bouwbedrijven hebben tegenwoordig in hun jaarverslag een paragraaf over veiligheid opgenomen. Niet omdat het een maatschappelijk ‘verplicht nummer’ is, maar omdat het een zeer belangrijk onderdeel van de bedrijfsvoering is. Zo valt ook te lezen in het jaarverslag van VolkerWessels, dat onlangs verscheen. Anne Verhulst, projectmanager bij KPE, is trots dat Brain Based Safety expliciet in hun veiligheidsparagraaf wordt vermeld. “Dat geeft aan dat we echt een toegevoegde waarde zijn op gebied van veiligheid.”
‍

Theorie achter veilig gedrag

In het jaarverslag van VolkerWessels valt te lezen dat het bedrijf ervan overtuigd is dat de veiligheid op de bouwplaats vooral kan worden verhoogd door veilig gedrag te versterken. “Vanaf 2020 hebben we de theorie van Brain Based Safety opge­nomen als onderdeel van onze veilig­heidsagenda. Deze theorie verklaart hoe veilig gedrag ontstaat en waarom we bepaalde dingen doen of laten. Om ook onderaannemers te laten aanhaken bij de theorie zijn een aantal werkmaatschappijen dit jaar gestart met het trainen van hun leiding­gevenden. Tijdens de training worden er discussies gevoerd over veiligheidsgedrag en hoe we elkaar hierin kunnen versterken. Ook worden er middelen meegegeven zodat de leidinggevenden binnen hun eigen projecten toolboxen kunnen faciliteren met hun eigen collega’s.”

Neuropsychologie

“Binnen KPE Bouw waren we al jaren bezig met cursussen en trainingen op het gebied van veiligheid”, legt Anne Verhulst uit. “In 2015 zijn we gestart om ook de wetenschappelijke component aan de trainingen toe te voegen. In deze tijd is het contact met veiligheidspsycholoog Juni Daalmans ontstaan. Na jaren van onderzoek zijn we eind 2020 een samenwerking aangegaan met als doel de veiligheid op de Nederlandse bouwplaatsen te vergroten. Hiervoor hebben we Brain Based Safety op de markt gebracht. Een ontwikkeltraject op maat waarbij de focus ligt op gedrag in relatie tot veiligheid.” 

Eeuwenoude gewoontes

Brain Based Safety is voortgekomen uit gedegen wetenschappelijk onderzoek in de neuropsychologie. De aanpak is nieuw omdat wetenschappers pas sinds kort in het brein kunnen kijken terwijl iemand opdrachten uitvoert. We kunnen tegenwoordig zien wat er gebeurt als je een risico waarneemt of iets gevaarlijks doet. Volgens veiligheidspsycholoog Juni Daalmans is ons brein 20.000 jaar geleden geprogrammeerd en is er sindsdien niet veel veranderd. “Eeuwenoude gewoontes zitten ons in de weg om veilig te werken. We gedragen ons via een natuurlijk instinct terwijl dat niet meer aansluit bij de huidige gevaren. We hoeven niet meer te jagen voor eten of bij een groep te horen om te overleven. Toch blijven we dit instinct volgen en dat brengt veiligheidsrisico’s met zich mee. Wanneer vaklieden zien dat hun uitvoerder geen helm op heeft, is de kans groot dat ze het zelf ook niet doet. Dit heeft te maken met volggedrag dat ontstaat vanuit ons instinct om gehoorzaam te zijn aan een stamleider. Vroeger was het van levensbelang dat de stamleider jou accepteerde. Dat is echter niet meer zo. Het kan hooguit je baan kosten, maar een bouwplaats opgaan zonder helm kan risico’s met zich meenemen. Zo brengen we onszelf in gevaar omdat we ons eeuwenoude brein volgen.’’

Gevalideerd gedachtegoed

“We kregen vanuit de bouwsector zoveel signalen dat er behoefte is aan een aanpassing van en bewustwording over ons gedrag”, gaat Anne Verhulst verder. “Het doel van Brain Based Safety is dat iedereen binnen een bouwbedrijf zich bewust wordt van gedrag en ernaar durft te handelen. Brain Based Safety is het gevalideerde gedachtegoed waarmee bouwbedrijven veilig de Safety Culture Ladder (veiligheidsladder) kunnen beklimmen. En we zijn natuurlijk enorm trots dat een gerenommeerd bedrijf als VolkerWessels daar concernbreed gebruik van maakt.”

Wilt u meer weten over Brain Based Safety? Klik dan hier.

Op woensdag 30 maart wordt de zesde editie van de Bewust Veilig-dag georganiseerd. “Een dag waarop we met z’n allen aandacht besteden aan bewust veilig en gezond werken”, schrijven de organisatoren op hun website. “Het geeft aan dat veiligheid een relevant thema is”, zegt Juni Daalmans, programmadirecteur Veiligheid KPE Bouw en gastdocent Safety Management aan de universiteit van Antwerpen.

Wat is de link tussen een MRI-scan en veiligheid in de bouw?

Juni Daalmans maakt wel een kanttekening: “Eén keer per jaar een dag in het teken van veiligheid stellen, is niet voldoende. Veiligheid zou een integraal onderdeel van ons werk moeten zijn. Deze dag is nodig omdat het thema veiligheid nogal eens dreigt weg te zakken. Dat kan meerdere oorzaken hebben. Bijvoorbeeld het spel tussen veiligheid versus productie of de routine van werkzaamheden. Veiligheid kent al decennia twee belangrijke aspecten. De technische kant (machines en materieel) en de regelgeving. Sinds een jaar of tien is hier een derde aspect bijgekomen: het gedrag. Eigenlijk best bijzonder, want uit onderzoek van 90 jaar geleden bleek al dat dit de belangrijkste factor binnen veiligheid is.”

Veiligheidsindex

Daarom heeft Juni Daalmans de Veiligheidsindex ontwikkeld. “Dit is een mandje met data dat meer zegt dan het eindgetal van de Injury Frequency (IF).” De IF meet het aantal ongevallen met verzuim in een bepaalde periode, gedeeld door het aantal arbeidsuren. “Met deze IF kijk je terug en meet je dus eigenlijk de onveiligheid. De afwezigheid van incidenten wil nog niet zeggen dat het in de toekomst goed gaat. Bij veiligheid moet je ook vooruitkijken. Je wil namelijk voorspellen wat de kans op onveiligheid is en vervolgens maatregelen nemen. De IF is historisch ontstaan, is gemakkelijk te meten, maar meet dus eigenlijk niet wat we echt willen. Deze index is zo ingeburgerd en maatstaf geworden dat we gaandeweg ermee in de maag zijn komen te zitten”, vindt de programmadirecteur Veiligheid. “En de uitwerking ervan gaat verder dan alleen de bouw. Zo stellen banken de hoogte van de rente bij een overbruggingskrediet voor een groot bouwproject mede vast aan de hand van de IF.”

Menselijk brein

Maar hoe kan het dat zo’n belangrijke factor als gedrag pas relatief kort wordt meegenomen in de bepaling van veiligheid? “Gedrag heeft alles te maken met ons menselijk brein”, legt Juni Daalmans uit. “Sinds we de beschikking hebben over MRI-scanners, weten we veel meer over het menselijk brein en dus ook ons gedrag als het gaat om veiligheid. Behalve de technische kant en de regelgeving is het spel tussen leidinggevende en medewerker cruciaal. Continu grip houden op veiligheid staat synoniem aan goed management. Kijk vooruit, niet terug en geef het goede voorbeeld. Leidinggevenden zijn de belangrijkste beïnvloeders van veilig gedrag op de werkvloer. Medewerkers handelen zelfstandig en maken eigen keuzes. Deze keuzes worden sterk beïnvloed door het doen en laten van de leidinggevenden. Onveilig gedrag van medewerkers kun je dus niet los zien van het gedrag van de leidinggevende.”

Zijn leidinggevenden dan de veroorzakers van onveilige situaties? “Oh nee, dat hoor je mij niet zeggen. Ze hebben alleen vaak geen weet van de impact die gedrag heeft op veiligheid. Daarom is het zo belangrijk om leidinggevenden te trainen in deze cruciale rol. Het is een bewustmakingsproces”, besluit Juni Daalmans.

Wilt u meer weten over Brain Based Safety? Klik dan hier.

Opleider KPE Bouw en veiligheidspsycholoog Juni Daalmans slaan de handen ineen om de veiligheid op de Nederlandse bouwplaatsen te vergroten. Samen brengen zij Brain Based Safety® op de markt: een ontwikkeltraject op maat waarbij de focus ligt op menselijk (risicovol) gedrag. Dit laatste, ons gedrag, speelt een grote rol bij kleine en grote ongevallen op de bouwplaats. Want waarom ontstaan er ondanks de nodige maatregelen en procedures nog steeds onveilige situaties?

Brain Based Safety is voortgekomen uit gedegen wetenschappelijk onderzoek in de neuropsychologie. De aanpak is nieuw omdat wetenschappers pas sinds kort in het brein kunnen kijken terwijl iemand opdrachten uitvoert. We kunnen tegenwoordig zien wat er gebeurt als je een risico waarneemt of iets gevaarlijks doet. Deze kennis heeft geleid tot een nieuwe aanpak die ervoor zorgt dat we ons bewust worden van ons eigen risicovolle gedrag. Deze bewustwording resulteert uiteindelijk in veiliger handelen in en rondom de bouwplaats.
‍

Natuurlijk instinct beïnvloed ons gedrag

‍Veiligheidspsycholoog Juni Daalmans: ‘’Ons brein is 20.000 jaar geleden geprogrammeerd en is sindsdien niet veel veranderd. Eeuwenoude gewoontes zitten ons in de weg om veilig te werken. We gedragen ons via een natuurlijk instinct terwijl dat niet meer aansluit bij de huidige gevaren. We hoeven niet meer te jagen voor eten of bij een groep te horen om te overleven. Toch blijven we dit instinct volgen en dat brengt veiligheidsrisico’s met zich mee. Wanneer een bouwplaatsmedewerker ziet dat de uitvoerder geen helm op heeft, is de kans groot dat de bouwplaatsmedewerker dat ook niet doet. Dit heeft te maken met volggedrag dat ontstaat vanuit ons instinct om gehoorzaam te zijn aan een stamleider. Vroeger was het van levensbelang dat de stamleider jou accepteerde. Dat is niet meer zo. Het kan hooguit je baan kosten, maar een bouwplaats opgaan zonder helm is gevaarlijk. Zo brengen we onszelf in gevaar omdat we ons eeuwenoude brein volgen.’’

Ron Koenen: ‘’Je kunt onveilig gedrag beïnvloeden, maar dan moet je wel weten waar het vandaan komt en wat je kunt doen om risicogedrag af te leren.’’

Ron Koenen, directeur KPE Bouw: ‘’Het doel van Brain Based Safety is dat iedereen binnen een bouwbedrijf zich bewust wordt van gedrag en er naar durft te handelen. Vanuit de bouwsector krijgen wij zóveel signalen dat er behoefte is aan een aanpassing van en bewustwording over ons gedrag. Alleen dan kunnen we aan de omstandigheden van de huidige bouwplaatsen voldoen. Je kunt onveilig gedrag beïnvloeden, maar dan moet je wel weten waar het vandaan komt en wat je kunt doen om risicogedrag af te leren.’’

Brain Based Safety is het gevalideerde gedachtegoed waarmee bouwbedrijven veilig de Safety Culture Ladder (veiligheidsladder) kunnen beklimmen. Het uiteindelijke doel is duidelijk: een veilige werkomgeving creëren voor alle betrokkenen.